Σήμερα 6 Μαρτίου έχει καθιερωθεί ως η ημέρα κατά του σχολικού εκφοβισμού ή στα αγγλικά bullying. Δυστυχώς πρόκειται για μάστιγα της εποχής μας και λαμβάνει τεράστιες διαστάσεις στα πλείστα σχολεία μας. Φυσικά το πρόβλημα δεν εστιάζεται μόνο στην Κύπρο αλλά είναι παγκόσμιο ζήτημα. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ (Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης) τα ποσοστά bullying στον πλανήτη είναι:
• Ολλανδία: 4% bullies και 9% νεκροί
• Αγγλίας: 4%, 10%
• ΗΠΑ: 8%, 9%
• Γερμανία: 9%, 10%
• Νορβηγία: 8%, 12%
• Καναδάς: 9%, 18%
• Ιαπωνία: 17%, 14%
• Αυστραλια: 7%, 25% (ανήλικοι); 3%, 14% (έφηβοι)
Ο εκφοβισμός παίρνει πολλές μορφές και είναι πολύ σημαντικό να είμαστε σε θέση να αναγνωρίζουμε ποια συμπεριφορά είναι εκφοβιστική και ποια είναι μέσα στα πλαίσια του ‘πειράγματος’.
Μπορεί να παρουσιάζεται σαν:
Σωματικός εκφοβισμός - σπρώξιμο, κλότσημα, κτύπημα, τσίμπημα και οποιαδήποτε άλλη μορφή βίας, απειλές (π.χ αν δεν μου δώσεις τα λεφτά σου, θα δείς τι θα πάθεις).
Λεκτικός εκφοβισμός – κοσμητικά επίθετα, σαρκαστικά σχόλια, διάδοση φημών, συνεχές κορόιδεμα.
Συναισθηματικός εκφοβισμός – αποκλεισμός από την παρέα, ενοχλήσεις(π.χ. κρύψιμο βιβλίων ή σχολικής σάκας, ή απειλητικές χειρονομίες), ρεζίλεμα, υποτιμητικά σχόλια.
Ρατσιστικός εκφοβισμός – ρατσιστικά σχόλια, χειρονομίες, γκραφίτι.
Σεξουαλικός εκφοβισμός – σωματικά αγγίγματα, υβριστικά σχόλια, ομοφυλοφοβικά υβριστικά σχόλια.
Εκφοβισμός μέσω του κυβερνοχώρου – Cyber bullying – όπως ο εκφοβισμός που γίνεται κατά πρόσωπο, έτσι και το cyber bullying, μπορεί να έχει σοβαρές επιπτώσεις στα θύματα του αλλά μπορεί να είναι και ποινικό αδίκημα για το θύτη.
Ο συνεχόμενος σχολικός εκφοβισμός μπορεί να οδηγήσει σε:
Κατάθλιψη
Χαμηλή αυτοπεποίθηση/αυτοεκτίμηση
Ντροπαλότητα
Χαμηλή σχολική επίδοση
Κοινωνική απομόνωση ή
Προσπάθεια αυτοκτονίας ή το παιδί να απειλεί ότι θα αυτοκτονήσει.
Τι να κάνετε πριν παρουσιαστεί εκφοβιστική συμπεριφορά;
- Να βρίσκετε το χρόνο να μιλάτε στο παιδί σας και να ελέγχετε ότι είναι χαρούμενο στο σχολείο του.
- Να ενθαρρύνετε το παιδί να κρατά ημερολόγιο τόσο για τις καλές όσο και για τις κακές στιγμές μέσα στο σχολείο.
- Να συζητάτε συχνά για τα ‘προβλήματα’ του στο σχολείο και να του δίνετε πρακτικές οδηγίες/στρατηγικές για αντιμετώπιση των ‘προβλημάτων’ του.
- Να συμφωνήσετε για αυτές τις στρατηγικές και να τις εφαρμόζετε μαζί με το παιδί μέσα από το παίξιμο ρόλων, μέχρις ότου το παιδί καταφέρει να ‘παίζει’ με αυτοπεποίθηση τον ρόλο του.
- Να ενθαρρύνετε το παιδί σας να φέρνει τους φίλους του στο σπίτι και να ενισχύετε τις κατάλληλες φιλίες.
- ΠΟΤΕ δεν ασκείτε κριτική για τη συμπεριφορά κάποιου άλλου παιδιού. Αν υπάρχει πρόβλημα τότε να μιλήσετε εμπιστευτικά με τον/τη δάσκαλο/α ή με μέλος της διεύθυνσης, ή να ζητήσετε όπως το σχολείο καλέσει τους γονείς του άλλου παιδιού σε κοινή συνάντηση μαζί σας.
- Να ενημερώνετε αμέσως το σχολείο αν το παιδί σας δεν νιώθει καλά ή αν είναι αναστατωμένο αφήνοντας το τηλέφωνο σας, αν χρειαστεί να επικοινωνήσουν μαζί σας.
- Να κάνετε προσπάθεια στο να πηγαίνετε συχνά να μιλάτε με το/τη δάσκαλο/α, ούτως ώστε να κρατάτε ανοικτή επικοινωνία με το σχολείο.
- Δώστε στο παιδί σας την ευκαιρία να αποκτήσει αυτοπεποίθηση μεγαλώνοντας τον κύκλο των φίλων του μέσα από απογευματινές δραστηριότητες ( αθλήματα, μουσική, προσκοπισμό, ζωγραφική κ.α)
- Δώστε στο παιδί σας ευθύνες, ενθαρρύνετέ το στο να αναπτύξει καλές συνήθειες, όπως να είναι υπεύθυνο για ένα κατοικίδιο, να ετοιμάζει τη σάκκα του από το βράδυ, να συγυρίζει το δωμάτιο του.
- Να επαινείτε και να ανταμείβετε την καλή συμπεριφορά και τη πρόοδο του παιδιού σας.
Γονείς, τι μπορείτε να κάνετε αν το παιδί σας γίνει θύμα εκφοβισμού;
- Ποτέ μην πείτε στο παιδί σας να αγνοήσει την εκφοβιστική συμπεριφορά
- Μην ρίξετε τις ευθύνες πάνω στο παιδί σας για τον εκφοβισμό. Μην σκεφτείτε ότι το παιδί σας έχει κάνει κάτι και προκάλεσε τη συμπεριφορά αυτή.
- Επιτρέψετε στο παιδί σας να μιλήσει για το πώς νιώθει ή πως βιώνει τον εκφοβισμό.
- Σημειώστε κάπου αυτά που σας είπε.
- Δείξτε ενσυναίσθηση προς το παιδί σας(βάλτε τα πόδια σας στα δικά του παπούτσια). Πείτε του ότι ο εκφοβισμός είναι κακή και απαράδεκτη συμπεριφορά, ότι το ίδιο δεν φταίει σε κάτι και πέστε του πόσο χαίρεστε που βρήκε το θάρρος να σας μιλήσει για το τι του συμβαίνει.
- Αν διαφωνείτε με τον τρόπο που το ίδιο το παιδί χειρίζεται την κατάσταση του εκφοβισμού του, μην το κριτικάρετε. Σκεφτείτε πόσο δύσκολο είναι για ένα παιδί να γνωρίζει το καλύτερο τρόπο χειρισμού μίας τέτοιας κατάστασης.
- Μην ενθαρρύνετε το παιδί να έλθει σε σωματική αντιπαράθεση με τον θύτη.
Ελέγχετε τα συναισθήματα σας. Όσο δύσκολο και να είναι, προσπαθείτε να παραμείνετε ψύχραιμοι και ελέγξτε την παρόρμηση σας. Τραβηχτείτε πίσω και σκεφτείτε τα επόμενα σας βήματα.
- Επικοινωνήστε με το διευθυντή ή ένα δάσκαλο/α ή κάποιο άλλο υπεύθυνο άτομο από το χώρο του σχολείου και μοιραστείτε μαζί του τις ανησυχίες σας για τον εκφοβισμό που βιώνει το παιδί σας.
- Συνεργαστείτε στενά με το προσωπικό του σχολείου για επίλυση του προβλήματος.
- Ενθαρρύνετε το παιδί σας να αρχίσει να ενδιαφέρετε για εξωσχολικές ασχολίες αναπτύσσοντας ενδιαφέροντα που θα το βοηθήσουν να ενδυναμωθεί(ψυχικά) για να αντέξει καταστάσεις όπως τον σχολικό εκφοβισμό.
- Ενθαρρύνετε το παιδί σας να αρχίσει να συναναστρέφεται άλλους μαθητές που είναι πιο φιλικοί απέναντι του, ή βοηθάτε το να κάνει νέες γνωριμίες έξω από το σχολικό περιβάλλον.
- Μάθετε στο παιδί σας πώς να προστατεύετε , όπως του να ζητά βοήθεια από κάποιο μεγάλο, σε περίπτωση που βρίσκετε σε δύσκολή θέση.
- Βεβαιωθείτε ότι το παιδί σας περιβάλλετε από ασφάλεια και αγάπη μέσα στο οικογενειακό του περιβάλλον.
- Αν εσείς ή το παιδί σας χρειάζεστε περισσότερη βοήθεια ζητείστε την, από τις υπηρεσίες εκπαιδευτικής ψυχολογίας ή από ειδικό πάνω σε θέματα της ψυχικής υγείας.
